Autor: Milutin Raković
Uvod
Još od vremena formiranja sociologije kao nauke mogućnost izvođenja eksperimenta u društvenim naukama je bila predmet rasprava. Stavove o mogućnosti primene eksperimenta možemo naći kod devetnaestovekovnih naučnika koji su svojim razmišljanjima pretočenim u radove želeli da opišu i bolje razumeju društvo. Naravno, da bi uspeli u svom cilju morali su razvijati naučne metode putem kojih bi dolazili do novih zaključaka i saznanja. Od svih vrsta metoda koje se mogu iskoristiti u društvenim naukama posebno mesto ima eksperimentalni metod. Milić smatra da je veoma teško naći drugi metodološki problem oko kojeg su se naučnici sasvim slagali, iako su pripadali različitim tradicijama, pravcima i mišljenjima, kao što su slagali oko nemogućnosti primene eksperimenta u društvenim naukama. (Milić, 2014: 686). Kod Milića možemo naći kratak pregled i stavove o primeni eksperimenta najistaknutijih naučnika devetnaestog veka, Marksa, Konta, Džona Stjuarta Mila, Dirkema i Vebera. Nećemo se dublje baviti shvatanjima o eksperimentu kod ovih autora, važno je istaći da grupa ovih autora je smatrala da eksperiment, u pravom smislu reči, nije primenljiv (Milić, 2014: 686). S druge strane ne smemo zanemariti i suprotna mišljenja na prelazu iz osamnaestog u devetnaesti vek koja nam govore da je eksperiment ipak moguć u društvenim naukama. Kao primere Milić navodi autore matematičara i astronoma Laplasa i socijaliste-utopiste Furijea. Dakle, naglasio bih da se ovaj rad neće baviti problematikom koja se tiče mogućnosti, odnosno nemogućnosti izvođenja eksperimenata u društvenim naukama već ću u ovom radu razmatrati načine i etape izvođenja eksperimenata, probleme koje nastaju tokom izvođenja, kao i rešenja koja su stvorena da bi se premostili problemi koji su za mnoge autore bili ključni za negiranje primene eksperimenta u društvenim naukama, odnosno u sociologiji.